Vraag en antwoord & Wie wat waar

Misschien wel leuk.

Aalbert Kornelisse Jol, geb. Schev. (Gemeente ?s-Gravenhage) 20 maart 1801, ? ald. 6 sept. 1855, zn. van Kornelis Simonse en Neeltje Aalbertse Plugge, tr. 1e ?s-Gravenhage 13 aug. 1823 Martijntje Stefanusse Korving, geb. Schev. (Gemeente ?s-Gravenhage) 28 nov. 1802, ? Portugaal 4 sept. 1846, dr. van Stefanus Maartense en Klaartje Gerritse Pronk; tr. 2e Portugaal 16 nov. 1849 Maria Sophia Berhardina Slieker, geb. Delft 4 sept. 1806, ? Schev. (Gemeente ?s-Gravenhage) 22 juli 1892, dr. van Pieter en Geisje Ubertus van Os.

Uit het eerste huwelijk:

Kind Jol, geb. Portugaal 1846,ovl 8 sept. 1846.

Oproer in Poortugaal

Als we, zoals afgelopen zomer, op verschillende plaatsen opstootjes en vernielingen zien, zijn we  geneigd  te klagen over de huidige tijd, waarin in onze beleving de normen vervagen.
Dat het echter van alle tijden is toont bijgaand artikel duidelijk aan.
Wat gebeurde er namelijk al weer ruim andere halve eeuw geleden in Poortugaal?
De chirurgijn van  Poortugaal  was Johannes Jacobus van der Windt. Hij was geboren in Vlaardingen op 31 mei 1819 als zoon van Arij van der Windt en Johanna Jacoba Mojet. Kennelijk was er iets aan de hand met onze dokter  want op 2 juli 1846 kwam chirurgijn Joseph Willem Frederik Scheffer uit Zaandam als plaatsvervanger van dokter  Van der Windt naar Poortugaal.

Op 3 juli 1846 werd Van der Windt door de deurwaarder, vergezeld van twee dienders, opgehaald en gevankelijk naar Dordrecht afgevoerd. Dit alles als gevolg van een schuld van 150 gulden!

Diezelfde dag is er  ?s avonds een oproer in de Dorpsstraat. Aalbert Jol en zijn vrouw Martijntje Korving werden uit hun huis gesleurd , geslagen en  mishandeld.  De ramen werden ingegooid en wel 100 dakpannen van het huis gegooid, de heining werd vernield enz. Dit alles omdat men meende dat Jol  de dokter verraden had. Had dokter Van der Windt wellicht schuld bij Jol ? We  vermoeden het, maar weten het niet zeker. De burgemeester probeerde  de gemoederen met zachte hand te kalmeren, dit hielp echter niet, pas om 1 uur ?s nachts kwamen de gemoederen tot bedaren.

Dit muisje bleek echter een lange staart te hebben. Burgemeester Kluit rapporteerde e.e.a. bij de Gouverneur (Commissaris van de Koning) en deze kwam hoogst persoonlijk op 24 juli naar Poortugaal. Op 8 september 1846 werden  burgemeester  P.C.  Kluit,  Arie van der Waal, Sijmon Buizer en Aalbert  Jol als getuigen van de straatschenderij gedagvaard  door de Arrondissementsrechtbank te Dordrecht.

Op 11 september daaraanvolgend werden Paulus Bijl,  Cornelis Bijl,  Cornelis Hoogstad, Teun Hoogstad,  Arij den Ouden, Arij van der Stoep,  Leendert Verhoef, Jan Koster en Evert Knippel gedagvaard te Dordrecht wegens straatschenderij. De uitspraak was niet mis:  P.Bijl en C. Hoogstad werden veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf. Arij  den Ouden, Arij  van der Stoep en Jan Koster  ieder tot 3 jaar gevangenisstraf. De andere gedaagden  werden kennelijk vrijgesproken. De vijf veroordeelden bleven aanvankelijk nog op vrije voeten.
Op 20 april 1847 diende voor het provinciaal hof het hoger beroep dat de veroordeelden hadden aangespannen. Zij werden vertegenwoordigd door de advocaten mr. Levysohn en mr. Pit.

Het nieuwe getuigenverhoor dat op verzoek van de appellanten voor het hof werd gehouden,  gaf het Openbaar Ministerie, waargenomen door de  advocaat-generaal La Grappe Dominicus, aanleiding tot onmiddellijke inhechtenisneming van de verdachten.
Op 1 juli 1850 kwamen Arij den Ouden, Arij van der Stoep Hzn. en Paulus Bijl na hun straf in de gevangenis van Hoorn te hebben uitgezeten, weer thuis in Poortugaal.

Hoe het dokter Van der Windt vergaan is weten we (nog) niet precies. W?l weten we dat hij als scheepsarts aan boord van het Fregatschip "Cornelia Henri?tte" op 5 april 1856 in de haven van Akyal is overleden.
 
Fregatschip  "Cornelia
Henri?tte" op de rede van Deshima 1853.
 Zoals ik al vermeldde, speelde dit alles zich af in de Dorpsstraat. Na de hevige  brand op 13 juli 1843, uitgebroken  bij de timmerman Gerrit Zevenbergen,  waarbij  ook de wagenmaker Cornelis van der Schee afbrandde en 7 huisgezinnen dakloos werden, werd door  Aalbert Jol, opziener der jacht,  op het afgebrande erf een nieuwe woning gebouwd (later bakkerij Vermaat en de Reus).

Aalbert  Jol is geboren 20 maart 1801 in Scheveningen, hij  trouwt op 23 augustus 1823 in Scheveningen met Martijntje  Korving,  geboren 28 november 1802 in Scheveningen. Zij overleed op 4 september 1846 in de leeftijd van 44 jaar aan zware koortsen. Was dit misschien een gevolg van wat haar op 3 juli overkomen was? Het zal ongetwijfeld meegespeeld hebben bij de veroordeling van de 5 dorpsgenoten. 
 
Hoe verging het onze veroordeelde dorpsgenoten?  Laten we er een  volgen:
Arij van der Stoep is geboren 15 september 1822 en trouwt  met Geertrui Leeflang. Na haar overlijden trouwt hij met Annetje Molenaar. Hij wordt nachtwaker in Poortugaal en is de vader van o.a. Geert. Zij trouwde in 1882 met Willem Verschoor, hij overleed in 1891. De oudere lezers zullen haar ongetwijfeld herinneren als Geert  van de schoenmaker, moeder van schoenmaker Dirk Verschoor.
Nog zie ik in gedachten de berg tot op de draad versleten schoenen liggen in de schoenmakerij , recht tegenover de Oudheidkamer, die Dirk vaak onder het uiten van ijselijke krachttermen  aannam en  met de inwonende knecht Willem van Noort moest repareren. Naast schoenmaker was hij ook telegrambesteller en getuige bij de notaris.  Een van de zonen  van Arij van der Stoep,  Klaas, had trouwplannen met Pietje Beukelman, dochter van Samuel Beukelman, landbouwer,  en Maaike Molendijk.
Samuel Beukelman weigerde aanvankelijk echter toestemming te geven voor dit huwelijk. Volgens mijn grootvader Arie Beukelman vanwege het feit dat de vader,  om het vriendelijk te zeggen, niet gunstig bekend stond.
Het jonge paar zette echter door,  trouwde en maakte plannen om  naar Amerika te emigreren.
Op de dag van vertrek, 26 maart 1892, is Samuel naar Rotterdam gereisd (waarschijnlijk onder druk van zijn vrouw) en heeft getracht ze over te halen In Nederland te blijven. Alles zou vergeven en vergeten zijn. Het jonge paar zette echter door. In Amerika werd een zekere welstand bereikt, maar men heeft elkaar nooit weergezien. 

Waarvan akte. 
 


 

Op 11 september daaraanvolgend werden Paulus Bijl,  Cornelis Bijl,  Cornelis Hoogstad, Teun Hoogstad,  Arij den Ouden, Arij van der Stoep,  Leendert Verhoef, Jan Koster en Evert Knippel gedagvaard te Dordrecht wegens straatschenderij. De uitspraak was niet mis:  P.Bijl en C. Hoogstad werden veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf. Arij  den Ouden, Arij  van der Stoep en Jan Koster  ieder tot 3 jaar gevangenisstraf. De andere gedaagden  werden kennelijk vrijgesproken. De vijf veroordeelden bleven aanvankelijk nog op vrije voeten.
Op 20 april 1847 diende voor het provinciaal hof het hoger beroep dat de veroordeelden hadden aangespannen. Zij werden vertegenwoordigd door de advocaten mr. Levysohn en mr. Pit.

Thans

Hij die op of aan de openbare weg of op enige voor het publiek toegankelijke plaats tegen personen of goederen enige baldadigheid pleegt waardoor gevaar of nadeel kan worden teweeggebracht, wordt, als schuldig aan straatschenderij, gestraft met geldboete van de eerste categorie.
Artikel 424 van het Wetboek van Strafrecht.

Tegenwoordig noemen wij het alleen maar baldadigheid.  ;: