Herinneringën deel 1

[J.H.]

De SY-486-Muirneag was door haar grote  afmetingen een beroemde Zulu , het was 82 ft ( 61 ft) x 21 ftx 12 ft
Muirneag is Gaelic  = Heuvel. ( SY = Stornoway) .

[J.H.]

Even terug naar Helmsdale, de haventjes van Helmsdale, Brora, Golspie, Avoch, Cromarty en nog vele anderen worden niet veel genoemd maar het waren toch druk bezochte haring haventjes.

[J.H.]

Nog even Wick.
Hoewel het op deze foto niet echt slecht weer is is Wick niet zo'n  prettige haven om bij een NE-SE aardige bries naar binnen of uit te lopen, voor de havenhoofden is een ondiepte vandaar dat Wick het heeft verloren van Scrabster wat een wel goede beschutte en diepe  haven is.

[zeepaard]

Hallo J.H.
Wat een prachtige foto

[Maart]

Jan ben 3 jaar terug nog in wick geweest ze waren druk bezig met vernieuwingen, maar net als de rest hier weinig vissers vaartuigen ook in scrabster lag weinig binnen van de visserij ,heb wel lekker gegeten daar in de seamans mission

Maart

[J.H.]

Hallo Maart, toen waren ze bezig met een Marina aan het maken, deze is wel mooi geworden maar ja er is weinig visserij, Scrabster is nog wel levendig maar de schepen gaan ook veel naar Kinlochbervie of Lochinver,Peterhead e.a. het  ligt er maar aan en dan is het stilletjes, Engelse / Schotse/ Noorse/ Faoer eilandse/ IJslandse  long liners komer er ook nog wel.
Gr.
Jan.

[J.H.]

FR-958-Reaper te Wick

[J.H.]

WK-499-Isabella Fortune te Wick

[J.H.]

LK-243-Swan, een Fifie van 1900.

[Maart]

Ben ongeveer 2 maanden geleden nog op de reaper geweest hij lag toen in arbroath waren haven dagen daar, was mooi van binnen maar dacht niet de originele staat had jammer genoeg geen camera bij me voorinnetje was er nog steeds als ik me goed herinner had die 8 kooie

Maart

[vreemdeling]

5
Het emmertuig was moeilijk te bedienen bij het overstag gaan. Eerst moest het schip 
met de kop in de wind worden gebracht waarna de boom met zeil moest worden neer
gehaald. Boom en zeil moest aan de andere zijde van de mast worden gebracht en opnieuw worden vast gezet en weer worden opgehesen.
Deze werkzaamheden vergden veel inzet en kracht van de totale bemanning.
Maar een grotere bemanning resulteerden wel in het vissen met meer netten.
Zij konden nu ook verder van huis vissen en de nacht op zee blijven.
Ter compensatie van de zware arbeid op deze soort schepen werd een hand bediende kaapstander geplaatst.
Hierdoor kon nu ook van een reep gebruik worden gemaakt en met meer netten
worden gevist, welke nu aan de reep werden bevestigd. Zonder reep waren de netten onderling aan elkaar verbonden en waren bij het halen veel kwetsbaarder.
De grotere klasse Zulu hadden een lengte van 80 voet. Aan het einde van de 19e eeuw werden stoom kaapstanders aan boord gemonteerd wat een grote verlichting gaf om de zeilen te hijsen en de netten scheep te halen.
De Zule werd later vervangen door de stoomdrifter ofschoon er verscheidene Zulu's werden uitgerust met een motor.

In het begin van de 19e eeuw zijn veel open boten op zee verloren gegaan.
Dit heeft mede geleid tot een verbetering van de ontwerpen van de vissersschepen en de normen en mogelijkheden om hun werkzaamheden op een zo veilig mogelijke manier uit te voeren.
Naar aanleiding van een hevige storm werd er op verzoek van de regering een
onderzoek ingesteld naar de oorzaken van het verlies van veel schepen en mensen levens. In Augustus 1848 gingen meer dan 100 schepen verloren en meer dan 100 visserlui lieten hierbij het leven.
Een commissie werd ingesteld onder leiding van kapitein Washington,  met de opdracht,  een onderzoek in te stellen naar de oorzaken van deze ramp en hierover een rapport uit te brengen.over de benodigde verbeteringen.
Hieruit werden twee belangrijke conclusies getrokken.
1.Een tekort aan goede havens die toegankelijk moesten zijn voor de vissersschepen zonder dat zij rekening moesten houden met de diepten van de havens bij elke stand van het getij.
2.De slechte ontwerpen van de vissersschepen.
Het rapport vermelde eveneens dat de vissersschepen moesten worden geconstrueerd
met een geheel of gedeeltelijk gesloten dek.
De schepen moesten een vlakke bodem hebben en voorzien zijn van een diepe kiel wat de stabiliteit zou bevorderen.
Na dit uitgebrachte verslag werden door de Raad voor de Scheepvaart de vissers
aangemoedigd voor het gebruik van schepen met dek i.p.v. de open boten.
Het eerste schip met dek werd in 1856 in Eyemouth gebouwd, een der plaatsen die zwaar was getroffen tijdens de ramp dag.

Het type schepen werd mede bepaald door de komst van de haring.
De grote scholen haring zochten de ondiepe baaien op om kuit te schieten.
Ik veronderstel dat deze haring werd opgevist met staand want gezien de diepte van het water. Meestal kon de school haring overdag worden waargenomen en op deze
plaats de netten worden uitgezet. De vangst zal dan ook hebben bestaan uit kuitzieke-
of ijle haring. .
Van de Scaffie werd al eerder gezegd dat zij veel haring kon bergen.
Dit type schip had weinig diepgang.
Deze vorm van visserij wordt in een moderne vorm nu nog toegepast aan de Amerikaanse westkust bij de komst van de haring om op bepaalde plaatsen kuit te schieten. De schepen worden , door een verkennings vliegtuigje naar een waargenomen concentratie van haring gedirigeerd en kan op deze plaats het staande want worden uitgezet,
Bij deze visserij methode is het de kunst om de haring te vangen voordat zij de kans heeft gekregen om kuit te schieten. De vangst van ijle haring heeft nagenoeg  geen waarde,

Eerder werd al gesteld dat de Britse regering jaloers was op de Hollandse haringvisserij  met drijfnetten en met hun schepen die langere tijd op zee konden

blijven om te vissen. Het zou kunnen betekenen dat de Schotten toen geen drijfnetten gebruikten voor de haring vangst.
Ook werd er subsidie gegeven aan de vissers om grotere schepen aan de schaffen die zoals de Hollandse “ Haring Buizen” langere tijd op zee konden blijven.
Dit was niet mogelijk met het type open schepen daar deze geen beschutting voor de bemanning kon geven om voor langere tijd op zee te zijn
Nadat de schepen van dekken waren voorzien was er beschutting voor de bemanning
en konden de schepen langere tijd in zee blijven en dieper water opzoeken om de drijfnet visserij uit te oefenen.
De gegeven subsidie voor de grotere overdekte schepen zorgde voor onrust bij de eigenaars en bemanning van de open boten.
Hierna werd deze regeling afgeschaft en vervangen door een subsidie op de hoeveelheid aangevoerde haring voor elke categorie van schepen.

In 1929 was de plaats Buckie de thuishaven van 290 stoom drifters en had hiermede ook de grootste vloot van Schotland.
Voor de visserij waren al gedurende een achttal jaren, seine netten in gebruik genomen en hiermee werd ten westen en langs de kust van de Moray Firth gevist.
En motorschepen, goedkoper in gebruik, waren voor  veel van deze stoomschepen in de plaats gekomen.
Alleen de vissers van Buckie hadden het tijdens de magere periode van de twintiger jaren  vol weten te houden met hun visserij activiteiten,
Sommige hadden omgeschakeld naar de trawlvisserij en anderen naar de seine net visserij. Voor beide doeleinden waren de drifter geen ideale vaartuigen.
Te kostbaar en te groot voor de seine visserij en over niet voldoende vermogen beschikkend om een succesvolle trawler te zijn..
De schepen waren bedompt en ongeschikt om op een normale wijze te kunnen werken.
Dit type schip is alleen nog maar een herinnering en een ex visserman beschreef het ooit als...    Het mooiste schip ooit gebouwd voor haar werk.
In de late jaren van 1920 / 30 werd het duidelijk dat deze schepen te duur waren om er nog rendabel mee te kunnen werken. Zij werden voor de verkoop aangeboden en veroorzaakten hier door een vermeerdering van de hoeveelheid drifters welke reeds voor de verkoop aangeboden werden. En dat  in een markt  die reeds was verstoord  door de toen heersende depressie.
Binnen 10 jaar werden drifters,  geheel gebruiksklaar voor de visserij, welke voor 5000 pond in 1919 waren aangekocht, voor slechts 40 pond verkocht.
Honderden schepen werden voor de schroot verkocht. Veel visserlui emigreerden of keerden de visserij de rug toe en  zo werd ook deze wijze van bestaan een stuk geschiedenis.

Een ander vissersplaatsje aan de Morey Firth was Whitehills.
In 1960 bestond de vloot van deze plaats uit 30 schepen, elk met een bemanning van   
vier personen, allen afkomstig uit dit stadje.

Deze schepen visten in de Morey Firth en kwamen dagelijks aan de visafslag.
Deze getij haven was in 1900 gebouwd en was het eigendom van de gemeente en  door een uit de bevolking gekozen  commissie van negen  personen werd beheerd.
Zo is het gebleven  tot 1999 en met grote spijt moesten de beheerders besluiten, mede veroorzaakt  door de drastische vermindering van de vissersvloot, om van deze haven een jachthaven te maken.
De invloed van visserij in deze haven was van geen enkele betekenis meer en het laatste schip bracht hier in 2004 haar lading aan wal.
Geen vissersplaats meer zijnde is deze plaats nog wel de woonplaats van schipper/eigenaren van grotere schepen  welke nu vanuit de havens van Macduff en Edinburgh het visserijbedrijf uitoefenen..

Aan het begin van de 20ste eeuw werd de olie motor getest als voortstuwing mechanisme voor vissersschepen   
In 1907, na de aanloop problemen te hebben overwonnen, vond een snelle invoering  van de mechnisatie van de Schotse vloot plaats
Zoals stoom de zeilen had vervangen, op het moment dat de grote zeilschepen een bijna perfectie hadden bereikt, zo werden de stoomschepen in het midden van hun  hoogtij dagen door de  motorschepen vervangen.
Gedurende een tiental jaren van paniekerige scheepsbouw, toen  in 1911 de Schotse vloot bijna uit 800 stoomschepen bestond, was binnen vier jaar dit aantal overtroffen door de motorschepen. Aan het einde van twintiger jaren werden in de haven van St.Monans  44 motorschepen aangetroffen. En dit in een verhouding van vier motorschepen op  één stoomschip.
Door proeven was  bewezen dat het heel simpel en ook nog efficiënt was, om motoren in de traditionele zeilschepen  in te bouwen.
Een motor kon worden gekocht voor ongeveer 200 pond, waar een stoommachine 3000 a 4000 pond kostte.
En de besparingen werden niet allen verkregen door de inbouw, want de  motor-schepen waren economisch  in het gebruik, terwijl de lopende kosten drastisch  verminderde. En nu kon de verdiensten met een  bemanning van 5 of 6 personen   worden verdeeld. Dit in tegenstelling van de tien koppige bemanning van een stoomdrifter.
Door het gebruik van  motoren werd een belangrijke inkomsten stijging gerealiseerd.

Het onvoorspelbare karakter van een veranderlijke voorspoed in de visserijbranche is goed te zien in de historie van de plaatsen Banff en Macduff, buurgemeenten, gelegen aan de Moray Firth.
Banff had een lange en trotse maritieme historie, teruggaande tot aan de veertiende  eeuw, toen de continentale handel met de havens aan de Oost- en Middellandse zee welig bloeide.
In 1815, zeven jaar na de komst van de plaatselijke haring activiteiten, had Banff 90 schepen die vanuit deze haven de visvangst bedreven.
In de jaren rond 1830 werden jaarlijks ongeveer 30.000 vaten haring gekaakt, bestemd zijnde voor de export.

Wordt vervolgd

[J.H.]

Uitgaande Scaffies.
De Zulu was in het begin niet erg geliefd bij de vissers van Wick , er waren er wel maar het was dan geen nieuwbouw , dat kwam weer later, ze hielden het liever bij de Scaffie.

[J.H.]

Links een grote Scaffie en de Fifie "Owners Delight" uit Keiss, er waren leuke namen voor de schepen bijv. :  ,Wha Wad Trochit ( BK1), Mine & Dine ( LH-868), Try Again ( ME- 445) , Peace & Plenty ( KY-1907), Anchor of Hope KY-419) , Fishers Friend ( KY-294) , Queen of the Fleet ( AH-229),  Pride o' Fife ( KY 1929) , I love May ( KY 569) , We'll  try our Best ( A 7), Prospect Ahead KY-257) , Belle of the Ocean ( INS 1364) , Catch Me If You Can ( CY-63) om er maar een paar te noemen.
 Keiss is een  kleine haven een 8 km noord van Wick

[vreemdeling]

6
Halverwege de eeuw veranderde de loop van de rivier Deveron zoals zij toen uitmonde in de baai,  tussen de beide plaatsen.
Hierdoor verzandde de haven van Banff. De grote handelsschepen konden geen gebruik meer maken van deze haven en veel van de grotere vissersschepen begonnen vanuit Macduff hun visserij activiteiten te ontplooien.
De eigenaars bleven in Banff wonen en in de jaren rond 1920 was er een vloot van 17 stoomdrifters die van de Mackduff haven gebruik maakten tijdens de visserij seizoenen.
Geen haring werd meer aangevoerd in Banff en 80 jaar later had de plaats een uitgesproken ouderwetse aanblik met haar verlaten kaden, die niet veranderd waren  gedurende de laatste honderd jaar.
Als groot contrast ligt een mijl verder in de baai , de plaats Macduff,  als een bedrijvige haven. Ongeveer 36 % van de plaatselijke werkzaamheden hebben een 
connectie met de zee.
Achter dit moderne succes ligt 200 jaar van ontwikkeling en verbeteringen.
De haven was in feite gebouwd in 1770 toen twee havenbekken  Oost en West, werden gebouwd.
Grotere verbeteringen vonden plaats in de jaren tussen 1820 en 1870 en weer eens in 1902 en 1903 en vervolgens werd hier in 1921  een nieuwe haven gebouwd.
De visserlui van Macduff hebben zich aangepast en veel veranderingen hebben plaats gevonden.
De haring visserij werd eerst met open armen binnen gehaald, om vervolgens, net als
bij de vissers van Lossiemouth, de visserij met seine netten uit te gaan oefenen  en heden te dagen concentreren ze zich op de trawlvisserij.

Tot aan de 19e eeuw was Frasenburgh een uitzonderlijke succesvolle haringhaven en
was de 2e haringhaven na Wick.
Rond de eeuw wisseling werden de zeilschepen vervangen door stoomschepen.
De plaatselijke visserlui waren sceptisch ten aanzien van de veranderingen, maar een rapport, welk in het voorjaar van 1906 in de lokale krant werd gepubliceerd,  liet hun de opbrengsten van de stoomschepen zien, welke zelfs 3 maal hoger waren dan hun eigen opbrengsten met een zelschip.
Een plotselinge vloed aan bouw orders stelden de drie plaatselijk scheepsbouwers voor een zware opgave, om hier aan te voldoen. Dit werd ook mede veroorzaakt door dat de scheepsbouwers  werven exploiteerden voor de bouw van 40 voet schepen, inplaats van de nu gevraagde 85 voet schepen.
En ook hier werd al gauw door de wat behoudender vissers de slogan gebruikt.
                     Houten schepen met ijzeren mannen   
en bij de komst van de drifters
                     IJzeren schepen met houten mannen.
Alleen al omdat veel van de  werkzaamheden gemechaniseerd konden worden uitgevoerd.

Europa's top vissersplaats in 2007 was de vissersplaats Peterhead, met een omzetwaarde  van 108 miljoen pond, voor de aan land gebrachte vis.
Peterhead had voor haar bloei altijd al op de oogst uit  de zee vertrouwd.
Haar eerste haven, Port Henry genaamd, werd rond 1590 gevestigd.
Aan het einde van de 18e eeuw werd met de walvisvaart begonnen en de stad groeide uit tot de belangrijkste haven voor de Artische walvisvaart. Maar een latere gestaagde
afname had tot gevolg  dat in 1893 de laatste  walvisvaarder vanuit deze haven vertrok.
Maar toen was deze havenplaats al een gevestigde haring haven.
Er wordt zelfs verteld dat in 1881 een record aantal van 849 schepen van uit deze plaats ter haring vangst uitvoeren.
De opkomst van de stoom werd met open armen ontvangen  en bij het uitbreken van
de eerste wereldoorlog in 1914 waren er 196 stoomvaartuigen geregistreerd met het visserijnummer PD..
Echter tijdens het haring seizoen werd dit aantal ver overtroffen door het aantal schepen welke eveneens van deze haven gebruik maakten.
In de naoorlogse jaren zien we dat er grote investeringen werden gedaan t.b.v. de moderne seine net visserij.
En het gevolg hiervan was een enorme groei van de visserij op “witvis “. toen veel schepen in jaren van 1970 / 1980 van uit Aberdeen zich naar het noorden verplaatsten.
Door verandering in de verwerking van de vis gedurende de laatste 15 jaar en een  indrukwekkende opgaande ontwikkeling van de haven faciliteiten, hebben geleid tot een aanvoer van vis door enige van Europa's grootste pegalarische visserschepen.

Schotlands oostkust had veel havens van waaruit visserij werd bedreven. Maar niet elke plaats had dezelfde faciliteiten en hierdoor waren de problemen verschillend per haven.
De verplaatsing van de rivierloop van de rivier de Dee en de bouw van een nieuwe zuidelijke pier, loste voor de stad Aberdeen de problemen op van de gevreesde en gevaarlijke haven ingang en het tekort aan ligplaatsen in de haven.
Dit had tot 1870 voor de stad tot gevolg van een grote toename van visserij activiteiten.
De volgende tientallen jaren was er een constante  groei en meer dan 400 zeilschepen voor de haring visserij, maakten gebruik van deze haven faciliteiten.
Echter niemand was er op voorbereid dat vanaf 1872  de aanvoer van “witvis “ zo'n  grote hausse te weeg zou brengen, doordat vanaf 1870, door het vissen met het trawlnetten, van stoom gebruik werd gemaakt.
In het begin werd deze nieuwigheid door de plaatselijke en andere haringvissers met argus ogen bekeken, bang zijnde voor overbevissing door deze nieuwe techniek en zich hierdoor in hun voortbestaan zouden worden belemmerd.
Zo werd in de havenplaats Wick, de bemanning van een bezoekende trawler, terwijl zij op de kade de trawlnetten repareerden, door de plaatselijke bevolking met stenen bekogeld.

Maar toen in 1882 twee Engelse trawler hun vangsten in Aberdeen aan wal brachten, was de plaatselijke middenstand  zo onder de indruk van deze nieuwe methode van vissen, dat zij ook deze nieuwe methode als proef gingen uit proberen en zij hiervoor gebruik maakte van de stoom sleepboot “Toiler”.
Aangemoedigd  door dit succes werden twee nieuw schepen, de North Star en de Gipsy, besteld. Zijwerden reeds in het volgende jaar te water gelaten.
Reeds rond 1900 waren er in Aberdeen 148 stoomtrawlers geregistreerd.
Grotere en krachtiger schepen, om met nog grotere netten te vissen, werden aan de vloot toegevoegd en een groter vangst gebied kon worden geëxploiteerd en grotere vangsten aan land worden gebracht.
Met als gevolg dat het grote welvaart bracht in Aberdeen.
Gedurende lange tijd was Aberdeen, na de plaatsen Hull en Grimsby, de derde grootste vissershaven van Engeland.. Vanaf 1950 werden geleidelijk de stoom- schepen vervangen door motorschepen.
Goedkoper in gebruik, aangenamer voor de bemanningen om op te werken en met een grotere trekkracht.Hiermee werd dit tot het succesnummer van de haven.
Dit heeft zo, tot aan de instorting van deze bedrijfstak in 1970 geduurd, als gevolg van de kabeljauw oorlog met IJsland. De bemanningen van de schepen hadden dit als een teken aan de wand gezien en schakelden geleidelijk over op betere betaalde banen in de toen steeds verder uitbreidende olie industrie vanuit Aberdeen.

In recente jaren is er in heel Engeland hernieuwde belangstelling getoond voor met de beug gevangen vis als zijnde afkomstig van een duurzame en ecologisch  vriendelijke visserij.

Vanaf het begin van de trawlvisserij met stoomschepen waren de arbeidsvoorwaarden   echter anders, daar de schepen meestal door rederijen werden beheerd.
Vaak groeide zij uit tot grotere maatschappijen welke dan meerdere schepen beheerden.
Voor de vissers was het dan heel vaak een zaak om te trachten te overleven.
De lonen waren minimaal zodat  het profijt voor de reders groter was.
Een regeling, dat de vissers een percentage van de opbrengst  van de verkochte vis,  zou krijgen, voldeed ook niet aan de verwachtingen, daar dit maar een  klein percentage was.
De vissers moesten de rederij betalen voor het proviand en genoten voedsel tijdens de reis en het was niet ongebruikelijk dat de vissernan, terug kerend van een harde en meedogenloze reis van 4 weken, slechts een mager loon had verdiend.
Na diverse meningsverschillen en onrust tussen de vissers en de reders, werd voortaan de proviand door de reders betaald en werd er een garantie loon ingesteld.
En hierboven werd een premie uitbetaald, wanneer er goed was gevangen en de prijs van de verkochte lading gunstig was.
Voor de povere verdienste was en bleef het altijd een zwaar en gevaarlijk beroep..
Lange werkdagen makend, op een open dek werkend en vaak onder onvoorstelbare omstandigheden.

Voorafgaande aan de succesvolle ontwikkeling van de haven van Aberdeen was de plaats Stonehaven de belangrijkste haven tussen Peterhead en Anstruter.
In het begin van de twintigste eeuw had men nog het idee dat het rond de haven nog veel bedrijvigheid was en er zo'n 50 tal scheepjes in de haven lagen.
Echter 40 jaar vroeger,  gedurende het haring seizoen lag de haven propvol met zo'n 200 scheepjes.

In 1871 visten tijdens het haring seizoen ongeveer 230 plaatselijke schepen vanuit deze haven en ook nog veel schepen afkomstig uit  andere havens.
Dit veroorzaakte een chaos en het haven bestuur was genoodzaakt om strenge
voorschriften in te stellen.
Iedere haring handelaar mocht maar 1000 kg zout en 50 lege tonnen op de kade hebben.
Alle volle tonnen moesten direct van de kade worden verwijderd om ruimte te geven op de kaden.
Rond 1900 waren de kaden leeg en de vroeger ingestelde wetten waren niet meer van toepassing. Niet te min waren er nog wel wat bezigheden voor de rond de haven wonende en werkende oudere inwoners.
Het verhaal doet de ronde dat de terugval van Stonehaven ( en ook de haven van Dunbar ) de schuld was dat de vissers van beide plaatsen op zondag visten en hiermee de Sabbath ontheiligden. 
We moeten ook in ogenschouw nemen dat Stonehaven ook te lijden had van de invloed van  het nabijgelegen  Aberdeen.

wordt vervolgd.

[J.H.]

LK-294-Humility.
Een tot motorschip verbouwde Zulu.
Later werden er Zulu's gebouwd met motor.