Herinneringën deel 1

[Piet Es]

In mijn oude bestanden vond ik mijn schriftelijke (en door de H.C. geplaatste) reactie terug op het door de  H.C. destijds afgedrukte artikel "De spelonken van Scheveningen". Bijgaand de tekst.

Duindorp als smartlap

Met mij zijn veel dorpsgenoten geschokt door de inhoud van het artikel 'De spelonken van Scheveningen' in de H.C. van 1 oktober jl. Want alhoewel voor anderen de kop van zo'n verhaal publicitair gezien wellicht goed 'bekt' roept dit soort ladingdekkende vlaggen bij ons veel weerstand op. Ik wil dit, geplaatst in het licht van onze historie, graag nader toelichten.

Verslag over volksgezondheid
Om de huidige situatie te begrijpen moet men terug naar het laatst van de 19e eeuw. Een Haags verslag over de gezondheidstoestand in 1892 gaf een schril beeld van de toenmalige woontoestanden in het oude Scheveningen. Het werd geschreven naar aanleiding van een heersende epidemie eind 1891. Het rapport signaleerde woningen die in feite krotten waren. Zij hadden één minimaal kleine kamer en het gemis van een gang of hal, een keuken, een WC, een waterleiding en enig gas of elektra. De huisjes hadden één bedstee met daaronder een ondiep keldertje. In een ruimte naast de bedstee voerde een ladder naar een zoldertje waar kinderen pal onder een kaal, koud pannendak sliepen. Ironisch vergeleek het rapport de weelderige inrichtingen op enige honderden meters afstand in de badplaats met de krotten elders in het dorp.

Scheveningen rond 1900
Dit was het beeld van het sloppenrijke vissersdorp aan het begin van 1900. Krotten voor de met veel kinderen bedeelde Scheveningse gezinnen. Wat was er mis met de toenmalige woningbouw? Goede regelgeving ontbrak; bouwregels waren slechts nodig voor aan de straat gelegen woningen. De bouw op gronden áchter de woningen was vrij van bouwregels. Hier ontstonden de hofjes en de sloppen want met de alsmaar uitbreidende, arme bevolking groeide in die vroegere jaren de markt voor minimaal kleine woninkjes waaraan elk comfort ontbrak. Een Gemeenteraad die vooral bestond uit goed gesitueerden stemde elke poging om te komen tot betere woonomstandigheden voor arbeiders- en vissersgezinnen weg. Door steeds terugkerende epidemieën van typhus e.d. en door een nieuwe visie op de samenleving kwam de kentering tot stand.

Onderzoek
Vanaf 1904 deed een Haagse Gezondheidscommissie een woningonderzoek waarin men zeer veel Scheveningse woningen had betrokken. Bijna 2200 huizen waren gebouwd in hofjes, aan gangen of in sloppen. Van deze huizen was 31% goed; voor de andere gold dat zij matig tot slecht waren. Dit stond los van de constatering dat de woonruimte bijna altijd onvoldoende was. Men schreef in een verslag: 'De wijze waarop de visschersbevolking is gehuisvest tart elke beschrijving.' In 1910 deed men een eerste stap tot woningverbetering te Scheveningen. Het ging om bescheiden woningbouw op een stuk grond in het dorp. Later volgden plannen voor gemeentelijke bouw bij de Westduinweg en het Afvoerkanaal. Een al in 1905 bij de Gemeente ontstaan plan kreeg rond 1920 vorm na de aanleg van een wijk zuidwestelijk van dit kanaal waar de Gemeente massaal huurwoningen voor de Scheveningse bevolking deed bouwen.

Duindorp
De wijk Duindorp zou in de loop der jaren model staan voor het toenmalige (veelal protestantse) Scheveningen. Bekende vissersfamilies trokken met velen weg uit het kaalgeslagen dorp naar de nieuwe wijk. Het daadwerkelijke belijden van hun christelijke geloof had eeuwenlang het leven en denken der vissers en hun gezinnen goeddeels bepaald. Hierdoor ontstond in Duindorp spoedig de roep tot bouw van enige protestantse kerken waarvan er in Duindorp zelf en in de direkte omgeving ervan een drietal verrees.

De Tweede Wereldoorlog
Vanaf 1942 moest het voornamelijk uit vissersgezinnen bestaande Duindorp massaal evacueren, dit vanwege het Duitse Sperrgebiet. Een aantal huizen werd grondig vernield. Toch kwamen de Duindorpers terug in de wijk waarvan zij intens hielden. Daarom is Duindorp nog steeds het meest Scheveningse deel van Scheveningen waar het dialect nog voluit klinkt en de klederdracht nog regelmatig in beeld is.

Onjuist en onzinnig
Nu de inhoud van het artikel. Allereerst vind ik door het bovenvermelde te hebben afgerekend met de opmerking 'dat het altijd al zo was in Duindorp'. Evenzo geldt dit voor de vette opmerking 'Duindorper is nooit een lieverdje geweest'. Zulke uitspraken zijn snel neergeschreven maar zij zijn onjuist. En vervolgens treft men dan met de citaten 6300 mensen die in Duindorp zijn opgegroeid of daar nog wonen. Ook kwamen volgens de reporter de mensen bij hun komst naar Duindorp 'uit gesaneerde delen van het dorp terecht in rechte blokkendozen met één kamer en een keuken.'   Had zij kennis genomen van 'De Volkshuisvesting te 's Gravenhage 1914-1939' dan had ze geweten dat de waarheid over de woningen een andere is. Dit door H.C. verslaggeefster Garschagen gestelde is dus onzin. En is het woordgebruik als door haar geciteerd des Duindorpers? Zeker niet, tenzij men niet anders wil horen omwille van het sfeertje. Wil ik haar voorstellen aan duizenden Duindorpers die aan het taalgebruik zoals door haar geciteerd niet voldoen?

Geen problemen?
Bestaat Duindorp dus uit uitsluitend lieverdjes? Zeker niet en het zou van dwaasheid getuigen om de problemen te bagatelliseren. Maar om een groep van omtrent tachtig jongeren als maatstaf te hanteren voor het gehele Duindorp en 6000 Duindorpers op grond daarvan te stigmatiseren, dat gaat mij te ver! En voorts, welk flankerend beleid was er toen de gemeentelijke overheid de mensen uit Haagse stadsvernieuwingsgebieden ging overplaatsen naar relatief goedkope woningen in Duindorp?  Want is het niet zo dat Den Haag zich vele jaren te druk maakte aan de noordoostelijke zijde van Scheveningen -zijnde de badplaats- om oog te hebben voor de zuidwestelijke zijde, Duindorp dus? Duindorp moest vechten om haar zwembad te behouden, moest knokken voor het behoud van een bibliotheek. Duindorp stemde en masse voor de Centrum Democraten (Janmaat: auteur)  schreef mevrouw Garschagen. Welnu, in elk geval nam de Duindorper dan nog de moeite om te stemmen en zijn stem had dan voorts nog een boodschap. Want zijn stemgedrag was minder een rechtvaardiging van de C(entrum) D(emocraten) dan een veroordeling van andere Haagse politieke partijen die putten dempen als een kalf verdonken is, als dáár al tijd voor is. Mijn advies: zorg voor een variabel toelatingsbeleid voor verschillende inkomensklassen en niet alleen voor een woningbeleid voor de laagstgeklasseerden. Verbouw bestaande huizen en geef ze meer comfort zodat oud-Duindorpers met een beter inkomen kunnen terugkeren: velen willen graag! Zorg voor een stringent preventief beleid en een lik-op-stuk optreden van het gezag. Duindorp is dit alles waard!

Toon en muziek
C'est le ton qui fait la musique: het is de toon die de muziek maakt. De toonzetting van de muziek was onjuist en de melodie derhalve onzuiver. Maak wat geposeerde foto's van een poortje en noem dit vervolgens een spelonk. Plaats het geheel dan in Scheveningen en voilá: het liedje is daar. Mag ik dit, ondanks zijn niet geheel onjuiste inhoud, toch een slechte smartlap vinden? Spelonken in Scheveningen? Wat zeiden die paar jongens in Garschagens artikel ook alweer? Oh ja: Rot op!
 
Piet Spaans
historisch publicist en auteur
Scheveningen (2000?)

[vreemdeling]

Ik heb in mijn eigen familie eens bekeken hoe de situatie was in 1940.

Mijn beide grootouders woonden in het dorp.
Dorp is voor mij een ruim begrip. Alles benoorden het verversingskanaal beschouw ik als dorp, bezuiden het kanaal als Duindorp.
Mijn vaders moeder had 7 kinderen. 5 mannen en 2 dochters.
Van de 5 mannen waren er 3 op de visserij werkzaam, 2 hadden een walbaan.
De beide dochters waren met visserlui getrouwd.
Van de 5 personen welke met visserlui waren getrouwd woonden er 2 in Duindorp en 3 in het Dorp.
De 2 walbanen woonden ook in het dorp.

Mijn moeders moeder had 9 kinderen . 7 mannen en 2 vrouwen.
Van de 7 mannen waren er 4 op de visserij werkzaam en 3 hadden een walbaan.
Een der dochters was met een visserman getrouwd. ( is reeds geteld bij de vorige reeks )
Van de 4 personen die op de visserij werkzaam waren , woonden er 2 in Duindorp en de rest in het Dorp.

Ik moet nog wel even vermelden dat er rond 1936 weer wat mensen uit Duindorp verhuisden naar het Dorp.
Op dat moment waren de huizen in Menninck, Koppelstock en Datheenstraat gereed.

In de families was er dus zeker een groot gedeelte in Duindorp woonachtig.
In deze periode was er dus zeker geen sprake van "Min of Minder "zijnde.

Vreemdeling

[Piet Es]

In deze periode was er dus zeker geen sprake van "Min of Minder "zijnde.

Vreemdeling

De strekking van deze laatste zin ontgaat mij. Wat is de betekenis of de strekking ervan?

Piet Spaans

[witkwast]

Vreemdeling,

Ik reageer niet kwaad maar op een zinsnede van jou woorden :

In denk dat dit voor de jeugd van het Geuzen kwartier en Duindorp niet zo eenvoudig was in verband met het ontbreken van viswater. Of je zou het moeten gaan proberen in de vijvers van het Gemeente Museum.
Hierbij doelde ik op het vermaak wat aan alle kanten van het dorp hadden zeer groot schalig was ( is )

En Zier sorry je hebt gelijk we zwommen vaak in de kom. van die zwemleraar kreeg je een oude fietsband omgebonden,
Oohhh !! wat een tijd  Wat hou ik toch van Scheveningen.
 * Het plaatje wat destijds door Heintje werd gezongen  ( Ik hou van Holland  ) is op mijn verzoek geweest alleen ik had geschreven Ik hou van Scheveningen. 

Witkwast .

[zier]

ik wil de komentaar van schub wel eens zien.
zier

[witkwast]

ik wil de komentaar van schub wel eens zien.
zier

Die is nog niet terug van de bokkum moet je ff op je AIS kijken Zier Hopelijk houd ie het nou wel droog !

Witkwast

[witkwast]

In deze periode was er dus zeker geen sprake van "Min of Minder "zijnde.

Vreemdeling

De strekking van deze laatste zin ontgaat mij. Wat is de betekenis of de strekking ervan?

Piet Spaans

Ik denk dat ie meer of minder bedoelt !

Witkwast

[witkwast]

Herinnerring of Nostalgie

Zier je had het over de blauwe tram. Komt bij mij ook gelijk weer naar boven, wij met de hele familie uit DUINDORP naar de snip. Goh dat was een feest net wat je al zei  dat was een vakantie op zich, zelfs naar de Bataaf was al een feest.
Met het bootje naar de Drievliet vanuit de Haringkade. Moet gelijk weer aan het liedje denken van Leen Jongewaard en Wim Sonneveld Ooohhh wat een tijd  " In een rijtuigie helemaal naar Vinkeveen "

Witkwast     

[vreemdeling]

Piet Es. Witkwast,
Min of minder.
Het was wel een raar woord gebruik.
Moet dan ook meer of minder zijn.
Het was ook zo warm !

Zier.
Ik ging voor de oorlog ook mee met mijn oom, om een beug te zetten op het noorder strand.
Aas was er voldoende door de grote aasschelpen die op het strand aanwezig waren.
Vangst van schol was prima.
Vreemdeling

[schubbereet]

ik wil de komentaar van schub wel eens zien.
zier

Zier, dankzij die Witkwast had ik een plekje op de Maria met oud vissersdag, ik heb hem toen beloofd dat ik hem niet meer zou treiteren.
Doe ik dus ook nu niet, maar ik blijf het walgelijk dorp vinden, ten zuiden van het vervorsing

[vreemdeling]

Schub.
Waarschijnlijk heeft u gelijk.
In mijn stukjes" herinnering" praat ik over de periode voor 1940.
Aangezien uw leeftijd, momenteel 61 jaar, kan en mag u daar niet over oordelen. Ons leeftijd verschil is 20 jaar
Dat u het MOMENTEEL een "verfoeilijk " dorp vindt , kan ik u geen ongelijk in geven.
Maar het is NOG STEEDS uw geboorte dorp, in welke wijk u ook geboren en opgegroeid mag zijn.

Wees daarom blij en trots dat u SCHEVENINGER bent.
Ik ben het ook als ben ik sedert 1958 in deze plaats niet meer woonachtig.

Dus toen ik vertrok uit Scheveningen was u net 10 jaar oud en toen was Scheveningen al aan het veranderen.

groeten.

Misschien wel in uw ogen een zeer vreemde "VREEMDELING "

[zier]

ho.ho.ho. vreemdeling ff wachten ,schub is niet in duindorp geboren dat zou die willen,kon die ook zegge dat die op stand geboren is .
schub is in dorp geboren in het gunstigste geval voor hem ,in het ongunstigste geval bij voorbeeld in bronovo op de scheveningseweg want dan is het een hagenees.
zier

[Rinus.N]

oranje kliniek was op de scheveningseweg Zier
 niet bronevo

[vreemdeling]

Zier,
Ik heb het woord "Duindorp "niet gebruikt, in mijn reactie op Schub.
gr.
Vreemdeling

[zier]

dat bronovo waar lag dat dan .??
zier