Herinneringën deel 1

[vreemdeling]

Wijbe m2
Leuke reactie.
Vreemdeling

[Cloggy]

Ik woonde op het Eiland (1957-1963) en kan me herinerren dat wij bootjes zeilden in de kom.
Alleen onze scheepjes waren gemaakt van vloten (kurk) welke we tegen een muur schaavde om een scheeps profiel the krijgen.

Een vloot maakte een botter en twee vloten aan elkaar gehecht met houten pennen een logger.

(sorry voor eventuele spel fouten maar ik woon al 30 jaar in Engeland).

[vreemdeling]

Kerk en Haringvisserij.

Voor Scheveningse begrippen misschien een vreemd onderwerp.
Wat wij ons nog wel weten te herinneren is de jaarlijks weerkerende Bid- en Dankdagen voor de visserij..
Tegenwoordig heet het misschien wat anders en zal ook wel afhangen van de streek waar men woont en zal het b.v. Biddag voor gewas en arbeid worden genoemd
Natuurlijk ook niet te vergeten het prachtige werk van het hospitaalkerkschip "de Hoop "
Het betreft in deze gevallen om geestelijke bijstand en in geval van H.K.S. ook om medische hulp.
En de enkele keren, wanneer je vader van een reis thuis was, je van je moeder wat harinkjes of een zootje vis naar de dominee moest brengen..

De titel van dit onderwerp vindt zijn oorsprong in een bezoek aan de R.K. kerk in Dieppe zo'n 15 jaar geleden en ook nog eens vrij recent.
Niet het kleine kerkje op de krijtrotsen bij de linkerzijde van de  haven ingang, maar de kerk op het marktplein bij de huidige "port de plaisance " , dus nog voor de sluizen.
Op het moment van mijn eerste bezoek werd de kerk nog niet gerestaureerd van de geleden schade veroorzaakt in  de 2e wereld oorlog.
In de westerlijke wandelgangen van de kerk hingen diverse wandplaquettes met inlichtingen omtrent diverse gebruiken zoals deze in het verre verleden gebruikelijk waren.in deze parochie.
Een hiervan vermeldde dat deze kerk reeds voor de middeleeuwen al een pleisterplaats en beginpunt was van de bekende route en pelgrimstocht   naar Santiago de Compostella in N.W. Spanje..
Pelgrims vanuit Engeland kwamen op hun doorreis naar Santiago via Dieppe en in deze kerk.

Zelf was ik op de terug reis van een bezoek aan Santiogo de Compostella en op deze terug reis wilde ik de diverse havens in noord Spanje en west Frankrijk weer eens bezoeken waar ik in mijn zeemans loopbaan wel eens was geweest..
In Dieppe was ik nog niet geweest, maar de verhalen van familie en bekenden over Dieppe lokten ons, om ook hier eens een bezoek aan te brengen.
Het bezoek viel niet tegen en het zeefront van Dieppe zag er modern, mooi en verzorgd uit., .In tegenstelling tot de kerk waar nog veel aan moest gebeuren.

Vorig jaar bezochten wij weer eens Dieppe.en de betreffende kerk werd gedeeltelijk gerestaureerd..
Ook waren alle plaquettes omtrent "route de Compostella" en kerkelijke afdrachten aan de clerus van de kerk verwijderd i.v.m. werkzaamheden
Een van deze plaquettes vermeldde de hoeveelheid  stuks haringen welke de gezamelijke visserlui jaarlijks aan de kerk moesten leveren. IK weet het juiste aantal niet, maar het was een grote hoeveelheid..

In het boek "Vlaanderens Haring bedrijf in de middeleeuwen " is een hoofdstuk aan dit onderwep gewijd.. Hoofdstuk heet dan ook "De Kerk en de Haringvisserij. "'

Het hoofdstuk begint ook met de zin...... In de middeleeuwen speelde de kerk een voorname rol in de economie...  en verder...
.......en eischte van de bevolking van haar domeinen en parochien talrijke diensten en bijdragen.
De meest verspreide kerkelijke belasting was het tiend, dat door de cijnsplichtige meestal in natura, d.i. in landbouwproducten, maar ook in geld werd gestort.
De kust bewoners waren en landbouwer en visserman. De haringvangst kon tijdens het haringseizoen met open boten en niet ver van de kust worden bedreven.

In het bisdom Terwaan waren de vissers van de landstreek tussen Boonen ( het huidige Boulogne sur mer ) en Nieuwpoort aan hun parochiale geestelijkheid haringtienden verschuldigd,
Deze tienden werden niet altijd betaald en vele vissers probeerden deze heffing te ontlopen door niet te betalen.of valse aangiften te doen m.b.t. de vangsten..
Van de zijde der kerk werd bij constatering van fraude extra straffen opgelegd. wat dan weer resulteerden in een opstand van de vissers. Hierbij werden zelfs enkele geestelijken gedood..

De periode waarover deze tiend betaald moest worden liep van 29 september tot 18 november en viel samen met het haring seizoen in de zuidelijke Noordzee..
Politieke gebeurtenissen en natuurlijke omstandigheden konden nog weleens de haringvangst in het eigenlijke seizoen beinvloeden en was het voor de vissers dan ook moeilijk om de tiend te betalen.
Zo beklaagden zich de vissers van Grevelinge ( het huidige Gravelines ) in 1218 dat zij geen tiend konden betalen door de hevige vorst voor en tot Sint Maartensdag ( 11 November ) welke de haringvangst verhinderde.
De diverse oorlogen tussen Engeland, Spanje en Frankrijk hadden ook invloed in de uitoefening van en de opbrengst van de haring visserij.

Zo was de tiend  ook verschuldigd over de opbrengst van de walvis vangst., wat ook mogelijk bleek te zijn in de kust wateren..
.........Van elke gevangen walvisch hadden ze bovendien, eveneens als tiend, een stuk vleesch uit de staart af te staan.....
Het zal dan ook wel het lekkerste stuk vis zijn geweest.

De tiend verschilde in grootte per parochie
Het gebruik bestond reeds in de 11e eeuw aan de kust van het Boonensche ( rond Boulogne sur mer )
De zeelieden betaalden er jaarlijks, na de haring- en makreenseizoenen, aan de addij Sint Wulmar een tiend uit, dat de helft bedroeg van wat in elke boot als aandeel in de winst aan iedere vennoot van de stuurman toekwam..
Voor de haring visserij werden open boten gebruikt, varierend in grootte en werden door middel van een zeil of door riemen voort bewogen, varierend van 4 tot 10 zitbanken.
De stuurman was in het algemeen de eigenaar van de boot., Voor de levering van de talrijke haringnetten deed hij een beroep op zijn gezellen of "volghers "..
Deze waren niet zijn knechten maar zijn medewerkers of "vennooten "
Iedere vennoot moest minstens 2 netten meebrengen.
De vennootdelen werden aan het eind van het haring seizoen aan de vennoten uitgekeerd en op hetzelfde moment vond de afrekening van de tiend plaats.

Het kan best mogelijk zijn dat zo'n zelfde systeem voor en in de middeleeuwen ook in onze omgeving werd gebruikt.toen de R.K. de enige kerk was.
Misschien zijn hierover nog gegevens bekend.

Het kleine kerkje op krijtrotsen aan de linker haven ingang is ook de moeite waard om te bezichtigen. In dit kerkje zijn veel in memoriam gedenkplaten aangebracht van scheepsongevallen,
zowel van visserij en koopvaardij..

Vreemdeling

[vreemdeling]

Zondag..

Hoe verliep de zondag in jullie jeugd is mij wel eens gevraagd. Ik moet dan terug gaan tot ongeveer 1939, dus de periode van nog voor de tweede wereld oorlog.
Het was een dag die volgens een vast patroon verliep. Een dag waar niet op gewerkt werd en alleen de noodzakelijkste dingen werden gedaan.
"Gedenk de Sabbaths dag........ " werd door ieder gerespecteerd.
Op de voorafgaande zaterdag waren de meeste noodzakelijke dingen gedaan.
De boodschappen waren gedaan. Gelukkig werd brood , melk,aardappelen en groenten aan huis bezorgd. Soms ook wel het stukje vlees.
De normale boodschappen moest je halen bij de kruidenier. Alles moest nog afgewogen worden en iedereen moest netjes op zijn of haar beurt wachten. En 's-zaterdags kon het nog wel eens druk zijn en dan moest je lang wachten voor je aan de beurt was.
Er waren toen ook veel kleine kruideniers zaakjes en de wat grotere zaken als Simon de Wit en Coop waren in opkomst.
De kinderen waren in bad gedaan, aardappelen waren geschild, groente was schoon gemaakt en zonodig was ook het stukje vlees uitgebraden.of stond te sudderen op het petroleum stelletje.
Het vuile goed was in de soda gezet om maandag te worden gewassen..
Zondagse schoenen ( ook de door de weekse ) waren gepoetst en het zondagse goed lag klaar.voor gebruik.
Niets was vergeten

Waarschijnlijk lag het tijdstip van opstaan op de zondagmorgen iets later als normaal maar uitslapen was er zeker niet bij.
Van stappen op zaterdagavond was nog geen sprake, want hier voor waren wij nog veel te jong..
Wel bezochten wij op zaterdagavond als wij oud genoeg waren het CJMV gebouw in de Keizerstraat. Hier brachten wij onze tijd door met diverse gezinspelen en hier namen wij onze leesboeken mee uit de uitleen bibliotheek .
Misschien dat de moeders wel een uurtje langer zouden willen blijven liggen, maar dat stonden de kinderen vaak niet toe.
Het zondagse ontbijt verschilde niet van het ontbijt  op door de weekse dagen. Gewoon brood met een lik margarine en een lik appelstroop of pindakaas..en een kopje thee om het geheel weg te spoelen. Geen croissants, geen orange jus en geen zacht gekookt eitje.
Na het ontbijt maakte ieder zich gereed voor de zondagse bezigheid, n.l. de kerkgang.
Gezicht wassen onder de kraan buiten op het plaatsje. In de winter echt niet zo plezierig. Koud water en kille tot koude omgeving.. Aankleden in je zondagse goed, gepoetste schoenen aan en ieder was gereed voor de kerkgang.
Afhankelijk van de ouderdom der kinderen en of de vader aan de wal werkte of op zee was, .verschilde dit nog wel eens
Waren kinderen nog jong en zat vader op zee, dan bleef moeder zondag 's-morgens thuis en dus geen kerkgang.
Crêche of kinder nevendiensten waren niet bekend..
In deze periode  waren wij thuis met 4 kinderen en hadden een zodanige leeftijd , dat wij als broers gezamelijk naar de kinderkerk konden gaan. Voor ons geval was dit in het wijkgebouw
 "Maranatha "aan de Gevers Deynootweg.
In verschillende zaaltjes werd kinderkerk gehouden voor diverse leeftijden.Voor de jongste groepen werd dit gedaan door dames.
Voor de oudere groep werd dit gehouden  in de grote zaal. Hier stond een soort preekstoel  en er werd voorgegaan op toerbeurt door diverse personen, n.l de heren Ter Avest, Compagne en Groenendijk. Deze personen waren cathageten en gaven in de week cathegesatie aan de jeugd van de Ned.Herv.kerk.
Zoals in de normale kerk werd hier ook een preek gehouden, maar op een eenvoudige wijze.
De ouder(s) gingen naar de Oude of de Nieuwe kerk,resp. in de Keizerstraat of Duinstraat., afhankelijk welke dominee er preekte.
Na afloop van de kerkdienst was het meestal de gewoonte om bij een der grootouders koffie te gaan drinken.
Was de vader van het gezin op zee werkzaam en toevallig deze zondag thuis, dan werd er koffie gedronken bij de ouders van de man.
Was de vrouw deze zondag alleen dan werd er koffie gedronken bij haar ouders.

De kinderen gingen meestal niet mee op de koffie visite.. Vanuit de kinderkerk even thuis iets nuttigen en vervolgens naar de zondagschool.
In ons geval was dat de school in de Korendijkstraat.
Het verplichte psalm versje hadden we natuurlijk geleerd en hoe beter en mooier je het psalm- vers.op kon zeggen, des te meer kans was er , dat je bij de viering van het kerstfeest van de zondagschool een bijbel tekt mocht opzeggen ten aanhoren van de ouders welke de kerstviering bijwoonden.. Dit werd meestal gevierd in de zaal van "Rehoboth"

Na de zondagschool werden de ouders opgehaald bij de resp. grootouders. Meestal werden wij als kinderen dan bij de grootouders onthaald op een zakje snoep en met de waarschuwing er bij, voorlopig niets hier van te nuttigen, want het middagmaal zou niet lang hierna thuis worden opgediend en onze eetlust moest niet worden bedorven door de snoep.

Op de terug weg naar huis door de diverse straten, werd dikwijls orgelspel gehoord. Veel gezinnen waren in het bezit van een orgel of harmonium en in veel gezinnen was het de gewoonte om voorafgaande aan het zondagse middag maal een een of meerdere psalm verzen te zingen.
Het zondagmiddag maal verschilde in die mate met het door de weekse middagmaal dat er nu een toetje was. Meestal was dit griesmeel met braamsap
Na de zondagse maaltijden werd er niet afgewassen. Vaat werd afgespoeld en in de keuken of wat hiervoor door ging, opgestapeld, om op maandag te worden afgewassen.
Ondertussen was het dan wel zo'n uur of drie geworden.  Op straat spelen was er niet bij.
Bij mooi weer de gelegenheid om wat te wandelen in de Scheveningse bosjes, Westbroek park, Eendenvijver met de 77 trappen en aan de andere zijde de Belvedére.. Misschien bij de wandeling wat beuken nootjes zoeken om later op het potkacheltje in de huiskamer te roosteren.
In de nateelt misschien naar de boulevard om te zien of er loggers voor de wal lagen om bij hoog
water de haven  binnen te  lopen. Misschien was onze vader er wel bij.

Na de wandeling werd er thuis een kopje thee gedronken met een kaakje of een stuk zeekaak. en meestal kwam dan de zak pinda's te voorschijn en het gezin schaarde zich rond de tafel, ieder kreeg zijn portie, en het pellen en eten kon beginnen.
Ook werd de nodige tijd besteed aan het leren van een psalmversje, wat je de volgende morgen op school moest opzeggen.. Hierna de avond brood maaltijd en was het zo langzamerhand tijd dat de jongste kinderen naar bed moesten.
Meestal ging éën der ouders 's-avonds voor een tweede maal naar de kerk.
Als vader van het gezin toevallig thuis was, was het de man die ter kerke ging. Was de vrouw
's-morgens thuis gebleven om op de kinderen te passen, dan bleef de vader thuis of fungeerde een zus of grootmoeder voor oppas.
Meestal mocht een der oudere kinderen 's-avonds met vader mee naar de kerk en als kind was je danig onder de indruk van het psalmgezang van de zware mannen stemmen en waar door een oudere generatie mannen vaak meerstemmig werd meegezongen. Gemengd met de heldere vrouwen stemmen was het een ware lofzang. Heel wat aangenamer als het "gejaag " hede ten dage bij het zingen in zeer veel kerken.
De mannen zaten meestal op de galerij en de vrouwen beneden in de kerk, wat een prachtig gezicht was van al de helder witte mutsen van de vrouwen met hun Scheveningse dracht..
 
Na kerktijd thuis nog wat napraten onder het genot van een kop koffie ( netjes gefiltreerd met een schepje Buisman ) en gekookte melk en de zondag liep ten einde.
Zondagse goed opbergen, zondagse schoenen in de kast en op tijd naar bed.
Maandag was altijd een drukke dag en er moest vroeg worden begonnen.
Afwas van de zondag moest worden gedaan , was uit de soda halen en wachten op de water en vuurman, die in tonnentjes het hete water kwam brengen voor de grote gezins was.
En de dagelijkse sleur meldde zich weer aan.
Als ik eerlijk moet zijn heeft deze soort zondagviering mij en vele anderen met mij geen "schadelijke"complexen bezorgd in ons latere leven.

vreemdeling

[vreemdeling]

Maandag.

Uitgerust van de vorige dag, moest vandaag wel vroeg worden opgestaan.
De dagelijkse plichten dienden zich in volle teugen aan. De afwas van de vorige dag stond er nog en de gezins was moest vandaag ook gebeuren, Dus werk te over.
Eerst de was welke zaterdag in de soda was gezet om te weken, moest hieruit worden gehaald. en de bonte was worden gesorteerd.
De ochtend maaltijd was snel verorberd en de kinderen aangekleed om naar school te gaan, ofschoon dit nog wel even zou duren voor zij de deur uit zouden gaan.
Het wachten was op de water en vuur man, welke iedere maandag morgen voor een paar centen enkele tonnetjes heet water kwam brengen met z'n handkar..Bij ons was dat  water en vuur stoker Vreken uit de Korendijkstraat.
Wij waren niet de enige klant waar hij water bezorgde. Voor velen was de afstand naar zijn stokerij te ver om lopend emmers heet water te halen, Voor je weer thuis was , was het water weer afgekoeld en het was heus geen pretje om met 2 emmers gloeiend heet water te lopen sjouwen.
Bij ons in de buurt waren zover ik weet 3 stokerijen, In de Korendijkstraat, in de Rotterdamse straat en een in de Haringstraat. Op de maandagmorgen hadden deze kleine zelfstandigen het heel druk en regelmatig moest het vuur onder de ketel worden opgestookt en de inhoud van de ketel worden bijgevuld.en water uit de ketel worden getapt voor de wachtende huisvrouwen. De eigenaar bediende de tapkraan van de ketel en zijn vrouw beheerde de kassa.
Voor een paar centen kon je heet water verkrijgen. Op de kleine gastoestellen thuis ( meestal 1 of 2 pits toestellen ) zou het een hele toer zijn om voldoende heet water te verkrijgen voor de was.. Als de eerste ketel warm water in de tobbe was geschonken, was bij het leeg schenken van de 2e ketel het eerste water al weer koud.
Was je op zaterdag vergeten bij de kruidenier groene-of sunlight zeep mee te brengen, of bleekwater of blauwsel, dan waren deze attributen voor de was in voldoende mate bij de water en vuur man voorradig.
Er moest dan wel een kind meelopen om deze spullen te dragen, want met 2 emmers heet water was dat niet mogelijk.

Daar wij nog veel te vroeg waren om naar school te gaan, hadden wij een tijdverdrijf waarbij wij de Zending een plezier hoopten te doen. Op school, kinderkerk en zondagschool.werd ons uitgebreid verteld hoe belangrijk het zendingswerk van de kerken wel was t.a,v onze gekleurde mede mens overzee..
Hiervoor werd gestimuleerd om geld of zilverpapier en theelood in te zamelen.
Geld hadden we niet maar zilverpapier konden we zoeken.
De vele strand en boulevard bezoekers op de voorgaande dag, hadden voldoende.afval in de vorm van chocolade wikkels en cigaretten pakjes op de boulevard achter gelaten.
En zeker het jaar dat aan het einde van de boulevard ook nog een lunapark was gevestigd.
Wij als Hollanders stonden dan in de wereld wel bekend om onze netheid op straat, dit was echter niet merkbaar, na een zonnige zomerdag., op de vroege maandagmorgen.op de Scheveningse boulevard.,.
De gemeente reiniging was dan ook al direct bij aanvang van hun werktijd op de Boulevard aanwezig om het geheel weer een netter aanzien te geven.

Het verkregen zilverpapier van de chocolade wikkels en uit de cigaretten doosjes werd van het overige papier gescheiden en al gaande weg tot een grote bal gekneed., welke dan bij aanvang van de school aan de juffrouw of meester werd overhandigd.

De vele soort cigaretten doosjes van verschillende soorten en merken hadden voor ons als jongens ook nog wel wat waarde.
Van deze doosjes ( voor en achterzijde ) maakten we een soort kwartet spel, waarmee met andere jongens, die het zelfde hadden gedaan, werd gespeeld.. Na de plaatjes te hebben geschud, werd door iedere medespeler een plaatje op de stapel gelegd. Degene die hetzelfde plaatje als het bovenste plaatje van de stapel hier op legde, mocht de gehele stapel naar zich toe nemen.
Het is me toen wel opgevallen dat er zo'n groot aanbod was van verschillende cigaretten merken en een groot gedeelte werd ingenomen door turkse cigaretten., wat tegenwoordig, ondanks de grote groep turkse inwoners in ons land. niet het geval is.
Als wij dan zo de boulevard hadden afgestroopt, togen wij huiswaards en in middels was het dan ook tijd om naar school te gaan.

Wij kregen geen lekkernijen of snacks mee voor in de pauzes, Hooguit een stuk zeekaak, .maar wel een cent , waar van verwacht werd dat je deze netjes in het busje van de zending deponeerde, waarna het nikker poppetje op de collecte bus genadig een knikkende beweging maakte.
Het bezit van een cent was voor vele kinderen een grote verleiding, en menig centje voor de zending werd op de weg naar school omgeruild voor snoep bij de water en vuur man.of bij het kleine kruideniers winkeltje achter de school in de Haringstraat.
Op school moest je dan wel simuleren dat je jouw bijdrage in de collecte bus stopte, door ongezien het nikker popje een zetje te geven zodat hij knikte, waarop het zou lijken dat je je gave in de offerbus had voldaan..

De maandagmorgen begon met een gebed, waarna de opgegeven psalm, welke moest worden geleerd, werd overhoord. Bij niet geleerd hebben strafwerk. Geen pardon zoals tegenwoordig.
Dat de meeste ouderen de vele psalmen uit hun hoofd kennen ( mits er nog oude berijming wordt gezongen ), is nog een voortvloeisel van het leren en overhoringen op school en zondagschool..

Tussen de middag naar huis voor de middag maaltijd. De huisvrouw had haar handen vol aan de was en een maaltijd bereiden kwam op de 2e plaats. Meestal was er bij het zondagse maal hier rekening mee gehouden en waren er meer aardappelen geschild en groente klaargemaakt als werkelijk nodig was. Van dit restant voedsel werd een "prakje "opgewarmd  en ons voor geschoteld.. Meestal werd dit met smaak opgegeten en mocht onze honger nog niet zijn gestild, dan was er altijd nog de zeekaak als aanvulling..

Meestal was de morgen niet voldoende om de was klaar te krijgen, zeker niet als de echtgenoot tijdens het weekeinde van zee was thuis gekomen en zijn vuile goed van een reis van 3 a 4 weken had meegebracht.
Molton of rode baaien ondergoed. bruine kiel, engels leren broek en truien., veelal nog stinkend van de haring of vis.
Alles met de borstel op een plank boenen, spoelen, vaak nog met de hand uitwringen, nogmaals spoelen en wringen., witgoed in het blauwsel zetten en uit eindelijk ophangen om te drogen.
Bij slecht weer op de zolder en rond de kachel in de kamer ( als de kachel brandde ) en anders aan de voorzijde van het huis aan het wasrek..
De was werd meestal in de buitenlucht op het achterplaatsje afgehandeld en in de winter was het een harde job.
Kamferspiritus bracht dan verlichting voor de kloven in de handen..
In latere jaren kwam de wringer en dit was al een zeer grote aanwinst in het was proces, ofschoon het wringen van zeegoed ook van de huisvrouw de nodige inspanning vergde.
Als oudere kinderen moesten wij dan ook wel wat assistentie verlenen bij het uitwringen van de was.

Pas in het late najaar van1941 konden wij van een wasmachine gebruik maken, toen wij naar Doetinchem waren geévacueerd. Het gezin waar wij werden ingekwartierd kookten electrisch en hadden een wasmachine ( met electrische wringer ). Het gezinshoofd van deze familie was werkzaam bij het P,G.E.M.( Provinciaal Gelderse Electriciteit Maatschappij ) waar werknemers tegen gereduceerde prijs deze apparaten konden aanschaffen.:

Als wij om 4 uur uit school kwamen was de was meestal gedaan. Tijd voor een kopje thee had het gezin nog wel maar voor vrouwlief was de wasdag nog .niet over..Deze avond zou ze niet bij het licht van de petroleum lamp een verhaaltje voorlezen voor de jongste spruit, daar was ze echt te moe voor.

Was moest nog drogen, opvouwen en strijken. Eventuele reparaties uitvoeren. kousen stoppen.
Voor de komst van het electrisch strijkijzer werd alles nog met de strijkbout, welke op de kachel of gaspit werd verwarmd, gestreken.
En de scheveningse huisvrouw was precies, alles moest gestreken in de kast worden opgeborgen, zo hoorde het en zo deed je het ook. Dit in tegenstelling van tegenwoordig, waar de moderne huisvrouw, ondanks de vele hulpmiddelen hier geen tijd voor heeft.

Geen wonder dat de huisvrouw van weleer 's-maandags avonds geradbraakt en laat naar bed ging
Had.zij het de voorgaande dag dan niet gehoord, bij het voorlezen van de 10 geboden ?
Zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen......
En de eerste dag was het dan meteen al goed raak. en het was dan ook te merken aan de kleding van mijn moeder. Het was de enige dag in de week dat ze zonder  " ijzer" liep.
En vaak werden ook nog de werkzaamheden uitgevoerd onder het zingen van een psalm of gezang.
Putte zij de  kracht uit haar trouwtekst, welke bij ons thuis ingelijst,  in de voorkamer hing.?
Psalm 37 vers 5.. "  Wentel uwe weg op den Heere en  betrouw op Hem en Hij zal het maken ".

En ondanks haar zware leven van weleer, heb ik haar tot op hoge leeftijd( met ( 'ijzer ")  gezien in het bejaarden tehuis.

[vreemdeling]

 Zeemanskist.

Vorige week vroeg mijn vrouw tijdens haar huiselijke bezigheden aan mij, of mijn vader vroeger ook een zeemanskist had..
 Ik was wat verwonderd Ien kon deze vraag met ja beantwoorden en ik vroeg ......... Hoe kom je hierzo bij ?
Haar antwoord...... Ja, met "bouwe teelt "bracht mijn vader altid die kist mee en stond dan ergens in het huis, 
Wij gebruikten dan deze kist als poppenhuis.
Echte kinder fantasie, bij gebrek aan iets beters, maar ja,  er was toen ook niets

Het gebruik was dan ook alleen maar 's-winters mogelijk.
Zodra de haringteelt begon was de kist weer verdwenen. .

De kist van mijn vader stond ergens op zolder
In onze kinder ogen misschien een schatkist, maar zodra wij stlekem de klep hadden opgelicht , bleek dit niet zo te zijn..
Wat zat er dan wel in.die kist. 
Alleen gerei voor gebruik aan boord.
Dissel om tonnen mee dicht te slaan , Een drevel om de ijzeren hoepels van de tonnen vaster aan te slaan, Wat breeuwsel om tussen deksel en de wand van de ton te slaan om lekkage en leegloop te voorkomen.
Boetnaalden en boetkatoen om de haring netten te repareren..
Een marlspijker ( splitshoorn ) om touw en eventueel staaldraad te kunnen splitsen.
Kaakmesjes. Zeilplaat en een koehoorn met talkvet en zeilnaalden. en nog wat klein spul, zoals een paar wanten, van een oude molton deken gemaakt, ter bescherming van de handen om tonnen mee te rollen., bij lossing van het schip.

Velen zullen zich afvragen wat  een zeilplaat is en waarvoor dient een koehoorn met talkvet en zeilnaalden..
Een kleine uitleg vooraf zal het geheel duidelijk maken.

Mijn vader voer toentertijd op de Sch.77 Albatros van de rederij Roeleveld en op dit schip was hij monteur of zoals het ook wel werd genoemd  "motordrijver " .
Dit schip had tot ongeveer 1936 een gloeikop motor met een klein vermogen.. In dat jaar werd er in Alphen aan de Rijn ? ( in iedergeval binnenwaarts ) een nieuwe moter geplaatst ter vervanging van de gloeikop motor.
Tot aan dit moment was deze logger uitgerust met een boegspriet., ook wel kluifhout genaamd. Deze boegspriet was uitschuifbaar
In normale positie was hij binnenboord op de voorplecht en kwam vanaf de voorsteven tot ongeveer de voormast.
Na plaatsing van de nieuwe motor werd ook de boegspriet verwijderd. Alle foto's van de Sch.77 zijn van voor deze periode, want op alle foto's is de boegspriet nog aanwezig..

Tot aan dit moment kon de Sch. 77 gebruik maken van de boegspriet en kon hierdoor meer zeil voeren door middel van een 2e fok , .ter ondersteuning van het geringe motor vermogen..
Dit zeil werd "" zeuvenkleier " genoemd. Zeilen bestonden vroeger uit banen ( ook wel kleden genoemd )  en bedoeld fok was gemaakt van 7 kleden. Dit fok was ook groter dan het normale stagfok.en stagfok was dan ook een 'vijfkleier ".
.
Hiervan werd dan ook wel gebruik gemaakt bij gunstige wind als een grote afstand moest worden afgelegd b.v. bij uitstomen naar de noord of bij het thuisstomen vanaf deze breedte..

Bij gebruik van zeilen kunnen deze ook scheuren.. Meest voorkomende averij was dat het zeil uit de "lijken "scheurde.  De "lijken " was als het ware een frame van dik touwwerk waar aan het zeil was bevestigd.
Om averij aan het zeil te repareren had je een zeilplaat nodig.
De zeilplaat was een platte riem van leer welke over de hand paste en door een uitsparing voor de duim op zijn plaats werd gehouden. Op de plaats waar de lederen riem de palm van de hand kruiste., was op deze plaats een ronde ijzeren plaat bevestigd..
Met behulp van deze ijzeren plaat werd de zeilnaald door het zeildoek geduwd. ( een soort vingerhoed in groot formaat ).
Om de naald beter door het zeildoek te steken , werd de naald in het talkvet gestoken, zodat een glij effect werd verkregen.
Bij mijn opleiding aan de Zeevaartschool werd vroeger nog het vak schiemannen onderwezen. Zeilnaaien was een onderdeel hiervan en ik kan u verzekeren dat het een zware klus was..

Of deze attributen na 1936 nog zijn gebruikt ?  Ik denk het niet. Misschien waren deze attributen nog wel uit een vroegere periode n.l. van de zeilvaart. En in die periode was mijn vader in zijn jongere jaren "klimmer "..
Dit was de persoon die bij averij aan zeilen of lopend tuig de mast in moest om dit te verhelpen. Het baantje leverde een kleine vergoeding op boven je nomale gage.
 
De splitshoorn zeker nog wel, wat de reep splitsen zal zeker nog wel zijn voor gekomen.
De kaakmesjes en boetnaalden zeker ook, want vaak werden op zee nog wel eens netten gerepareerd..

Bij het begin van de teelt werd de zeemanskist aan boord gebracht.
Op de hoek van onze straat werd een handkar gehuurd en de hele uitrusting van de visserman werd dan aan boord gebracht.
De groene dekens, bont kussensloop met hhofkussen, strozak ( ongevuld ),  oliegoed, olievel. zuidwester, lieslaarzen en de kist. 
Voor ons als kleine jongen was het natuurlijk van belang om je vader hierbij te helpen.

Aan boord stond de kist aan het voeteneinde van de kooi en deed dan dienst als kast voor het opbergen van je shag en vloeitjes en wat lekkernijen die je vanuit huis voor onder reis had meegekregen.

Al met al herbergde de kist toch nog wel wat geheimen.

Vreemdeling.

[Jan Jansen]

Uit het graaikistje
Een platte riem van leer welke over de hand paste en door een uitsparing voor de duim op zijn plaats werd gehouden.
Met behulp van deze ijzeren plaat werd de zeilnaald door het zeildoek geduwd. ( een soort vingerhoed in groot formaat )
De zeilnaald.
Kaakmesje en boetnaald.
De kaartpasser

K

[vreemdeling]

Karel,
 Bij jouw vader hoorde de kaartpasser.
 Bij mijn vader misschien meer een dot poetskatoen.
Verder een mooie weergave.
gr.
Cor

[vreemdeling]

Zondagswerk

In mijn- en publikaties van anderen hebben wij herhaaldelijk kunnen lezen over de ingetogen leefstijl van de Scheveningse bevolking op de Zondagen.
Het was echter wel zo, dat zaken die door omstandiheden strikt noodzakelijk waren toch moesten worden uitgevoerd.
Het principe om op zondag geen werkzaamheden te verrichten werd dan ook niet gehandhaafd maar bleef wel beperkt tot het strikt noodzakelijke. En wel moesten deze uit te voeren werkzaamheden zich plotseling op zondag..aandienen.

De uit te voeren werkzaamheden konden beperkt blijven tot een enkele persoon. maar ook meerdere personen konden worden gevraagd.

Bijvoorbeeld
Een Schevenings vissersschip wat op zondag de haven binnen loopt..
Bemanning gaat naar huis, maar op het schip zal toch bewaking moeten zijn, 
Ontvreemding van persoonlijke zaken van de bemanningsleden die het schip hebben verlaten is mogelijk.en ook diefstal van vis of haring en eigendommen van de rederij...
Bewaking of het schip goed gemeerd zal blijven liggen en baldadigheid.( toen ook al ) door de jeugd.
De "peek " ( meestal een oudere persoon , welke niet meer aan het arbeidsproces deel nam ) werd dan gewaarschuwd en begaf zich dan aan boord.van het schip om de bewaking op zich te nemen. Voor deze mensen was dit soort werk een "snabbeltje ", want pensioen en AOW kende men nog niet.
Meestal werd dan zijn "warme hap " door een van zijn huisgenoten of kinderen bij hem aan boord gebracht..
Zijn nachtrust bracht hij door in een der kooien van de bemanning in het vooronder en zorgde ook dat de kachel bleef branden zodat hijzelf een "bakje "kon zetten..
In het geval dat meerder schepen van een rederij op deze dag binnen liepen en de beschikbare "peken " hun taak  reeds vervulden en geen
"peken " meer beschikbaar waren, dan werd aan een der oudere leden van walploeg gevraagd om de werkzaamheden op het schip te willen waarnemen.

Zo kon het gebeuren dat 's-zondags in de loop van de dag onweer en regen werd verwacht., terwijl er "geolied want " , ( nieuwe geoliede netten zonder pezen ) op het boetsterland lagen uitgespreid  om te drogen.. Deze netten moesten tegen de regen worden afgeschermd met zeildoek.
Meestal werden een paar leden van het walpersoneel wat op de "schuur "werkte, opgeroepen,  om deze werkzaamheden te willen uitvoeren.
Vaak waren het dan personeelsleden die in het dorp woonden en eerder in het boetsterland konden zijn. Want alles werd lopend gedaan.

Ook kon het gebeuren dat een logger binnen kwam en men bang was voor "broei " van de netten
Soms lagen deze netten al aan dek , maar het kon ook gebeuren dat door de vele werkzaamheden aan boord de netten nog in het want ruim lagen.
De netten moesten dan zo spoedig mogelijk van boord worden gehaald en in de duinen ( boetsterland ) worden uitgereden.
Dus vervoersbedrijf Tijssen werd ingeschakeld. Koetsiers opgetrommeld, paarden van stal gehaald en boerennettenkarren ingespannen..
Ondertussen was walpersoneel gewaarschuwd en naar het betreffende schip gegaan, waar de vervoersmiddelen al  wachtende waren..
Netten vanuit het wantruim of vanaf het dek op de karren geladen en daarna op het boetsterland uitgereden en enigsinds uitgespreid., zosat broei voorkomen kon worden.

Hetzelfde kon gebeuren dat een schip binnen kwam en zoveel haring had gevangen, dat alle aan boord beschikbare tonnen reeds met haring waren gevuld en het restand haring nog voor verwerking in de krebbes en last  lag te wachten op verwerking of op eventuele  verkoop als verse haring.
Besloot de reder de haring niet als verse haring te verkopen , dan moest deze haring dan ook direct worden verwerkt als steurharing.
Hiervoor waren personeelsleden nodig, lege tonnen en eventueel zout moest vanaf het rederijkantoor naar het schip worden gebracht, aleer men aan de werkzaamheden kon beginnen..Dus ook hier was een vervoersbedrijf nodig.
Voor degene die voor dit karwei werden uitgekozen was het een totale omschakeling. Vanuit je zondagse kleren overstappen in werkplunje om de haring te verwerken en tonnen dicht te slaan. en 's-avonds stinkend naar de haring thuis te komen..

En zo zullen er wel meer werkzaamheden zijn op te noemen en ik denk hierbij aan het personeel van de reddingboot Zeemanshoop..
Meerdere malen heb ik de reddingsboot in de buitenhaven "stand by "zien liggen bij de binnenkomst van loggers bij stormweer..
En zij waren dan nog vrijwilligers, zonder enige verplichting.t.a.v.reders of wie dan ook.

vreemdeling

[Wybe-M2]

M.b.t. de mrb Zeemanshoop . Deze ligt momenteel tekoop.

Hieronder de boot afgelopen 26 augustus 2009 in De Lemmer.

Op de achtergrond de mrb Jhr. J.W.H. Rutgers van Rozenburg, ook van Scheveningen.

[Wybe-M2]

De mrb Zeemanshoop staandebij bij het binnenlopen van een logger.

[De spienet]

jongens dat brengt weer bange herinneringennaar boven als we met slecht weer naar binnen gingen de rillingen lopen noch over mijn rug als ik er aan denk het heeft heel lang geduurt voor ze de hoofden gingen verlengen dat er toen niet meer ongelukken zijn gebeurd is een gods wonder

[vreemdeling]

 Weet iemand welke logger dit is.
 Ik heb de belevenis van deze foto zelf meegemaakt. Ik stond als jongen tussen de toeschouwers
Kenners hebben mij wel eens verteld dat de binnenkomende logger de SCH 245 was.
Vreemdeling

[reuzekee]

jongens dat brengt weer bange herinneringennaar boven als we met slecht weer naar binnen gingen de rillingen lopen noch over mijn rug als ik er aan denk het heeft heel lang geduurt voor ze de hoofden gingen verlengen dat er toen niet meer ongelukken zijn gebeurd is een gods wonder

... vrooger had je echte zeilui!...die met een ienpitter met rauw weer op de rollers naar binnen kwamen.... non hebben ze zeeloodsen, rivierloodsen en havenloodsen en sleepboten nodig en tussen de verlenge havenhoofden binnen tekomen.... en stean de beste zeilui non te kikke op de kant of op ut dikje..... ...

[zier]

spienet je wil tog niet sugereeren dat na de verlenging van de pieren dat het toen beter was,het is nog net zo'n kloote haven als voor de verlenging.
zier